CEVÝZ BAHÇESÝ KURMA
Ceviz Toprak seçmiyor, ancak çeþit
önemli
Panç Fidancýlýk
sahibi Bayram Panç da yatýrým yaparken çeþit seçimine dikkat çekiyor.
Türkiye'nin her bölgesinde ceviz yetiþtiriciliðinin yapýldýðýný ve ceviz
aðacýnýn toprak seçmediðini belirten Panç, "Önemli olan her bölgeye uygun
çeþitlerin belirlenerek doðru þekilde o bölgeye gönderilmesidir. Bu alanda dikim
yapacak kiþilere tavsiyelerimiz hangi bölgede ekim yapacak o bölgeye uygun
çeþidin alýnýp yöreye ekilmesidir" diyor.
Ceviz
yetiþtiriciliðinde öne çýkan illeri Adýyaman, Amasya, Kastamonu, Maraþ, Tokat,
Denizli, Bursa ve Tekirdað olarak sýralayan Gaziosmanpaþa Üniversitesi Ziraat
Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Öðretim Üyesi Prof. Dr. Yaþar Akça, fidan
çeþitleri ile ilgili görüþlerini de þöyle dile getiriyor: "Türkiye'nin en önemli
sorunu çeþit sorunudur. Geç yapraklanan ve yan dallarda meyve veren en az 12-15
gr kabuklu aðýrlýða sahip iç oraný en az yüzde 50 olan iç rengi beyaz çeþitler
aranan çeþitlerdir. Ýlkbahar geç don riski olan yerlerde geç yapraklanan
çeþitler seçilmelidir. Bugün Türkiye'de pazarlanan yabancý ve yerli çeþitlerde
karmaþa vardýr. Gerçek ismine doðru çeþitlere ait fidan bulmak çok zor.
Özellikle yabancý çeþitlerin birçoðunun gerçek çeþitler olmadýðý kesin. Virüsten
temiz fidan bulmak artýk çok zor görülmektedir. Yapýlacak iþ yatýrýmlar
yapýlmadan önce konu uzmanlarýyla çok ince araþtýrma ve inceleme yapmak
gerekir."
1 dekara 20 ceviz fidaný
dikilebiliyor
Ceviz
yetiþtiriciliðine karar verip uygun yer ve toprak seçiminden sonraki aþama ise
dikilecek olan fidan çeþidi ve sayýsý. Fidan çeþidinin de büyük önem taþýdýðý
ceviz yetiþtiriciliðinde dekara dikilecek fidan sayýsý çeþide ve topraða göre
deðiþkenlik gösteriyor. Toprak koþullarý ve çeþit seçimine göre deðiþmekle
birlikte 1 dekara 15-20 adet ceviz dikmenin mümkün olduðu söyleniyor. Hatta
farklý anaç ve özel çeþitlerle dekara 40 fidan da dikilebildiði belirtilirken,
100 dekar bir bahçe için bin 500-4 bin aðaç dikmenin mümkün olduðu kaydediliyor.
Ortalama sekiz YTL adet/fidan hesabý ile 100 dekar bir alana 12 bin ila 32 bin
YTL fidan masrafý gerektiði vurgulanýrken, damla sulama sistemlerinin arazi
koþullarýna göre deðiþtiði bu nedenle kesin bir rakam söylemenin mümkün olmadýðý
da kaydediliyor. Bu arada damla sulama sistemi için beþ yýl faizsiz kredi
olanaðý bulunduðuna iþaret edilirken, ayrýca dekar baþýna ceviz bahçesi için
200-250 YTL teþvik verildiðine de dikkat çekiliyor.
Bazý ulusal ceviz çeþitleri ilk beþ yýlda verime geçiyor
Yan dallarda
meyve veren Chandler, Pedro, Serr, Payne gibi yabancý çeþitlerle Akça 1 gibi
bazý ulusal çeþitlerin dikim yýlýndan itibaren ilk beþ yýl içinde verime
geçebildiðini söyleyen Prof. Dr. Yaþar Akça, "Beþ yýlda 10 kg, 10 yýlda 25-30
kg, ileriki yýllarda ise en az 35-50 kg/aðaç verim almak mümkündür" diyerek,
bunun da uygun ekoloji ve uygun toprakta gerçekleþebilecek rakamlar olduðunun da
altýný çiziyor. 100 dekarlýk bir bahçeden tam verim çaðýnda bin 500 aðaç için 75
ton kabuklu ceviz alýnabildiðini söyleyen Akça, "Þu anki rakamlarla bu üretim
deðerinin finan karþýlýðý 450 bin YTL'dir. Pazar marka ürün için vardýr.
Standart olmayan çeþitleri belli olmayan kalitesiz meyvelerin markalaþamayacaðý
ve pazarlanamayacaðý kesindir. Her meyvenin üzerinde markasý olan
sýnýflandýrýlmýþ ve ambalajlanmýþ, gýda güvenlik zinciri saðlanmýþ,
izlenebilirliði kayýt altýna alýnmýþ bir ürün elbetteki uluslararasý pazarlarda
rekabet üstünlüðüne sahip ürünler olacaktýr."
Prof. Dr. Yaþar
Akça, cevizin gelecek yüzyýlýn meyvesi olduðunu söylüyor:"En büyük hayalim
Kelkit havzasýna 100 bin ceviz dikmek"
"Ceviz, gelecek
yüzyýlýn meyvesi" diyen Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Öðretim Üyesi
Prof. Dr. Yaþar Akça, cevizin kýrsal kalkýnmada öncelikli bir üretim kolu olmasý
gerektiðini vurguluyor. 5 dekar ceviz bahçesi olan bir köylünün 50 aðaçtan yýlda
2.5 ton kabuklu ceviz almasýnýn mümkün olduðunu söyleyen Akça, "Þu anki
fiyatlarla bu ürünün karþýlýðý 12 bin 500 YTL civarýdýr. Bu rakam aile bütçesine
her ay bin YTL katký demektir" diyor. Geliþmiþ ülkelerde ceviz tüketiminin çok
yüksek Türkiye'de ise düþük olduðunu dile getiren Akça, tüketim miktarýný
artýrmanýn yollarýný bulmak gerektiðini vurguluyor. Akça konuþmasýna þöyle devam
ediyor: "Özellikle beslenme sorunu yaþanan bölgelerimizde ilköðretim çaðýndaki
çocuklarýmýza her gün beþ ceviz yedirmeyi planlýyoruz. Türkiye'nin farklý 10
bölgesinde kýrsaldan seçilen yörelerde toplam bin çocuðumuza 12 ay süreyle
düzenli olarak 25 g/gün hesabýyla ceviz yedirip çocuklarýn zeka baþta olmak
üzere saðlýk deðiþimlerini takip etmek istiyoruz. Ayrýca kalp hastasý kolestrol
ve trigiserid oraný yüksek yaþlý nüfus içinde benzersiz bir projemiz var. Ancak
bu projelerin yürümesi için maddi kaynak sorunu yaþýyoruz. Bu baðlamda
sponsorlar arýyoruz."
Öte yandan
Kelkit Vadisi'nin Türkiye'nin ceviz vadisi olmasý gerektiðine dikkat çeken Prof.
Dr. Yaþar Akça, en büyük hayalinin Kelkit havzasýna 100 bin ceviz fidaný dikmek
olduðunu söyleyerek, "Sayýn Valimiz Ayhan Nasuhbeyoðlu ile baþlattýðýmýz ancak
yarým kalan projemizi tekrar gündeme getirecek yetkililere ihtiyacýmýz vardýr"
diyor. Sayýn Nasuhbeyoðlu'nun Hakkari'ye 25 bin ceviz fidaný diktiðini kaydeden
Yaþar Akça, "Bu vadide ceviz ormanlarý kurmak zorundayýz" diye konuþuyor.
Cevizde Yatýrýma
baþlamadan önce neler yapýlmalý?
- Ekolojik ve
toprak koþullarý deðiþik boyutlardan incelenerek, riskler gözden geçirilmeli.
- Çeþit seçimi
konusunda dikkatli davranýlmalý.
- Kaliteli ve
yeterli sulama suyu temin edilmeden yatýrým yapýlmamalý.
- Sulama
sistemi olarak damla ve mini yaðmurlama kullanýlmalý.
- Toprak ve su
analizi olmazsa olmaz konulardýr.
- Tuzluluk ve
PH konusuna özen gösterilmeli.
- Kesinlikle
iyi bir toprak hazýrlýðýnýn fidan geliþimini etkilediði unutulmamalý.
Bahçe kurmak isteyenlere yol
gösteriyor
1989 yýlýndan
bugüne ceviz ýslahý baþta olmak üzere kapama bahçelerin kurulmasý, çeþit seçimi,
sulama, gübreleme, hastalýk ve zararlýlar, hasat, hasat sonrasý ve ekonomi baþta
olmak üzere ceviz konusunda çalýþan Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü
Öðretim Üyesi Prof. Dr. Yaþar Akça, akademik kariyerinde aðýrlýklý olarak
çalýþtýðý tek konunun ceviz olduðunu belirtiyor. Türkiye'de ceviz
yetiþtiriciliðini geliþtirmek amacýyla Türkiye Birinci Ulusal Ceviz Sempozyumu
Baþkanlýðýný da üstlendiðini kaydeden Akça, ceviz ile ilgili diðer çalýþmalarý
hakkýnda ise þunlarý anlatýyor: "2001 yýlýndan bugüne Türkiye Ulusal Ceviz
Çalýþma Grubu Baþkanlýðý'ný yürütüyorum. Bu çalýþma grubu her yýl farklý ceviz
bölgelerinde toplanarak yetiþtiricilerle akademisyenleri, iþ adamlarýný bir
araya getirip yerel ve ulusal sorunlarýn çözümü için ortak akýl toplantýlarý
yapmaktadýr. Ayrýca akademisyenlerin yaptýklarý araþtýrma bulgularý çiftçilere
duyurulmaktadýr. 2006 yýlýnda kurduðum Ceviz Derneði ile ise Türkiye'de ceviz
konusunda gündem oluþturmaya çalýþýyorum."
Son günlerde
çalýþmalarýný özellikle ceviz kabuðu soyma makinesi ile ceviz kýrma makinesi
üzerine yoðunlaþtýrdýðýný söyleyen Yaþar Akça, geç yapraklanan ve verimli
Ýlkbahar geç donlardan diðer çeþitlere göre çok daha az etkilenen yeni ceviz
tipi Akça 1 ceviz tipinin ýslahý konusundaki melezleme çalýþmalarýna devam
ettiðini kaydediyor. Akça, "Özellikle 100 dekar ve üzeri ceviz bahçesi kurmak
isteyen herkese arazi seçimi, çeþit seçimi, bahçe kurulmasý ve bahçe yönetimi
konusunda yardým ediyorum" diyerek, TEMA'nýn ceviz danýþmaný olarak da görev
yaptýðýný vurguluyor. Eðer siz de ceviz bahçesi kurmak istiyor ve bu konuda
Prof. Dr. Yaþar Akça'dan yardým almak istiyorsanýz kendisine 0 533 554 04 11 - 0
544 352 18 60 numaralý telefonlardan ulaþabilirsiniz.
Ceviz Bahçesi Kurma
Çok uzun
yaþayan ve aþý ile çoðaltýlmasý oldukça zor olan cevizde, bahçe kurmadan önce
bölgenin ekolojik özelliklerinin iyi bilinmesi gereklidir. Ceviz kýþlarý çok
aþýrý ve sürekli düþük sýcaklýðýn hakim olduðu bölgeler ile yazlarý çok aþýrý
sýcak olan yerlerde yetiþtirilmemelidir.
Cevizler derine inen güçlü bir kök sistemine sahip olduklarý için toprak
derinliðinin en az 2- 2.5 m olmasý ve geçirimsiz katmanlarýn olmamasý gerekir.
Yetiþtiricilik yapýlacak bölgenin topraklarýnda fazla alkalilik ve tuzluluk
sorunlarý bulunmamalýdýr.
Cevizde Çeþit seçimi
Cevizlerde
erkek ve diþi çiçeklerin farklý zamanlarda olgun hale gelme durumu (dichogamy)
yaygýndýr. Bu durumda erkek ve diþi çiçekleri ayný zamanda olgunlaþan homogam
tip ve çeþitler yanýnda erkek çiçekleri önce olgunlaþan (protandry) ve diþi
çiçekleri önce olgunlaþan (protogyny) çeþitler bulunmaktadýr. Bundan dolayý
ceviz bahçesi kurarken mutlaka ya erkek ve diþi çiçekleri ayný zamanda
olgunlaþan (homogamy) bir çeþit yada erkek ve diþi çiçeklerinin olgunlaþmasý
ayný döneme gelen birden fazla çeþit ile karýþýk bir dikim tercih edilmelidir.
Ceviz Dikimi
Dikim
aralýklarý ekolojik ve bakým koþullarýna göre deðiþirse de cevizlerde en ideal
dikim aralýklarý; 12 x 12 m, 10 x 10 m, 10 x 8 m veya 8 x 8 mdir.
Fidanlarýn
dikimleri dinlenme döneminde (yaprak dökümünden itibaren) yapýlmaya baþlanýr ve
gözler uyanýncaya kadar devam eder. Fidanlarýn sökümü çok dikkatli bir þekilde
yapýlarak köklerin zarar görmemelerine özen gösterilmelidir. Dikim sýrasýnda
fidanlarda özellikle kök budamasý yapýlmalýdýr. Dikim çukurlarý en az 60- 70 cm
geniþlikte ve 80- 100 cm derinlikte açýlmalýdýr. Fidanlar aþý noktalarý toprak
üstünde kalacak þekilde dikilmeli ve çukurlar bahçedeki üst toprak ile
doldurulmalýdýr. Dikimden hemen sonra fidanlara can suyu verilmelidir. Dikim
yapýldýktan sonra, ilerideki kereste durumu da düþünülerek, fidan gövdeleri
toprak yüzeyinden yaklaþýk 1- 1.5 m yukarýdan kesilmeli ve taçlandýrma budamasý
yapýlmalýdýr. Bundan sonra bölgedeki hakim rüzgarlar göz önünde tutularak
fidanlar hereklere baðlanmalýdýr. Yazlarý sýcak ve kurak olan bölgeler ile su
kaynaðý az olan yerlerde dikimden sonra su kaybýný önlemek amacýyla yabancý ot
veya hububat saplarýyla malçlama yapmak yerinde olur.
Toprak iþleme
Ýlkbahar
aylarýnda toprak tava geldiðinde derin bir sürüm yapýlýr. Bu dönemdeki toprak
iþleme topraðýn havalandýrýlmasý yanýnda yabancý ot kontrolünün saðlanmasý
bakýmýndan da çok önemlidir. Yaz aylarýnda da duruma göre yabancý ot kontrolü
bakýmýndan toprak iþleme yapýlabilir. Sonbahar aylarýnda pullukla yapýlacak
sürüm, yaðmur ve kar sularýnýn topraða iþlemesi ve toprakta tutulmasý bakýmýndan
önemlidir. Toprak iþlenirken köklerin yaralanmamasýna özen gösterilmelidir.
|
