CEVÝZ HASTALIKLARI

1.Armillaria Kök Çürüklüðü

Meþe kök çürüklüðü veya mantar kök çürüklüðü olarak da bilinir. Armillaria mellea isimli toprak kökenli bir fungus tarafýndan oluþturulur. Fungus ceviz aðaçlarýnýn köklerini, kök boðazýný ve gövdenin alt kýsýmlarýnda infeksiyon yapar. Ýlk simptomlar küçük klorotik yapraklar, genç yaprak dökümleri ve sürgün uçlarýnda geriye ölümlerdir. Genel olarak, fungusun infeksiyon yaptýðý kök sistemi ya da kök boðazý yönünde simptomlar görülür. Sonuç olarak fungus, aðacýn tüm kök sitemini tahrip eder veya alt gövde çevresini bir kuþak gibi sararak aðaç ölümlerine neden olur.
Mücadelesi: Armillaria ile infekteli topraklarda ceviz bahçeleri kurmadan önce koruyucu önlemler alýnmalý, fungus infeksiyonuna dayanýklý anaçlar kullanýlmalýdýr. Dikimden önce pahalý ve zor bir uygulama olmasýna karþýn methyl bromide ile toprak fumigasyonu yapýlmasý aðaç ölümlerini büyük ölçüde azaltacaktýr. Hastalýklý aðaçlar sökülüp, bütün bitki artýklarýyla birlikte araziden uzaklaþtýrýlmalýdýr. Hastalýklý aðaçlara yakýn olan ve simptom göstermeyen aðaçlarýn da infeksiyon taþýma ihtimali göz ardý edilmemelidir.

Þekil 1. Armillaria kök çürüklüðünün gövededeki durumu

2.Kök Boðazý Tümörü

Bakteri (Agrobacterium tumefaciens) hastalýðýdýr. Patojen bitki dokusuna yaralar vasýtasýyla girer ve kök boðazý çevresinde tümör oluþturur. Zaman içerisinde köklerde de tümör oluþumlarý gözlenir. Tümörlerin merkez kýsýmlarý ölür ve odun dokusunun çürümesine yol açan funguslar ve diðer patojenlerin bu noktada oluþan boþluklara yerleþmesine neden olur. Bulaþýk genç aðaçlarýn boylarý kýsa kalýr, yaþlý aðaçlarda odun çürümeleri gözlenir.
Mücadelesi: Kök boðazý tümörüyle en iyi mücadele yöntemi fidanlarýn saðlýklý damýzlýklarýn bulunduðu fidanlýklardan temin edilmesi, taþýnmalarý, araziye dikilmesi ve bütün yetiþtiricilik ömürleri boyunca yaralanmalardan kaçýnýlmasýdýr.
Patojenle biyolojik mücadele mümkündür. Dikimden önce, fidanlarýn Agrobacterium radiobacter'in K84 ýrkýyla hazýrlanmýþ süspansiyonlarýna daldýrýlmasýyla baþarýlý sonuçlar alýnmýþtýr.

Þekil 2a. Kök boðazý tümörü

Þekil 2b. Kök boðazý tümörünün gövdedeki zararý
 

3. Ceviz Yanýklýðý

Bakteri (Xanthomonas campestris pv. juglandis) hastalýðýdýr. Patojen sadece Juglans cinsine ait bitki türlerinde infeksiyon yapar. Kýþý uyur gözlerde geçirir, yaðmur sularý ve yaðmurlama sulamayla yayýlýp, infeksiyon yaparlar. Aðaçlar bütün büyüme mevsimi boyunca bakteri infeksiyonuna duyarlýdýr. Genç sürgünler aktif olarak yeþil renkli ve sulu yapýda olduklarý dönem boyunca etmen tarafýndan infekte edilebilir. Bakteri yapraðýn bütün dokularýna (parankima, orta damar, yan damarlar, damarcýklar ve yaprak sapý) saldýrýr. Parankimada birkaç milimetrelik kahverengi-siyah lekeler oluþturur. Sayýsýz lekeler ve çizgi þeklindeki oluþumlar yaprak yüzeyini tamamen kaplayarak yaprak þekil bozukluklarýna ve deformasyonlara neden olur. Meyveler de oluþumlarýnýn baþýnda, çiçek dönemlerinde oldukça duyarlýdýr. Yüzeyde küçük, siyah renkli sulu lezyonlar gözlenir.
Mücadelesi: Hastalýk etmeniyle mücadele, kýþý uyur gözler içerisinde geçirdiði için oldukça zordur. Cevizlerin ilk oluþum dönemlerinde bakýrlý preparatlarla koruyucu ilaçlamalar yapýlýr. Daha önce þiddetli enfeksiyonlarýn görüldüðü ceviz bahçelerinde uygulamalar, kýþýn ýslak geçen günler göz önüne alýnarak belli aralýklarla yapýlmalýdýr.

Þekil 3. Ceviz yanýklýðýnýn neden olduðu zararlanmalar

4. Ceviz Antraknozu Hastalýðý (Gnomonia leptostyla)

Hastalýk belirtileri ceviz aðaçlarýnýn yaprakçýk, meyve, genç sürgün ve yaprak saplarýnda görülür. Hastalýk, özellikle oransal nemin yüksek olduðu yerlerde ve her yükseltide görülür. Daha çok bir yaprak hastalýðý olmasýna karþýn, yeþil meyve kabuðundan meyve içerisine de geçen hastalýk meyvelerin zarar görmesine de neden olur. Hastalýk, genç yapraklarýn yaprakçýklarý yarý büyüklüðünü geçtikten sonra enfeksiyon yapmakta ve penetrasyon noktasýnýn çevresinde renk açýlmalarýna neden olmaktadýr. Daha sonra bu kýsýmlar kahverengine dönüþür. Hastalýðýn etkisiyle yaz ayý ortalarýnda erken yaprak dökümü baþlar, yoðun olduðu yýllarda tüm yapraklar dökülebilir. Özellikle haziran-temmuz aylarýndaki yaðýþlar ve bu dönemdeki gece-gündüz ýsý farký ile oluþan çið nedeniyle hastalýk hýzla yayýlmakta ve belirtileri birden artmaktadýr. Mücadelesinde bu husus dikkate alýnmalýdýr.
Mücadelesi: Enfeksiyon kaynaðý olan yere dökülmüþ yapraklar sonbaharda toplanýp yakýlmalý veya topraða gömülmelidir. Budama esnasýnda bulaþýk dallar bahçeden uzaklaþtýrýlmalýdýr. Hastalýk görülen bahçelerde, tomurcuklarýn yeni patlamaya baþladýðý, yapraklarýn yeni oluþtuðu dönemde birinci ilaçlama; yapraklarda yaprakçýklarýn yarý büyüklüðünü aldýðý dönemde ikinci ilaçlama; meyvelerin fýndýk büyüklüðünü aldýðý dönemde üçüncü ilaçlama yapýlmalýdýr.
 

   
Þekil 4. Ceviz antraknoz hastalýðý